Gmina Puławy - owocnie nad wisłą

W północnej części Góry Puławskiej, w lesie znajduje się cmentarz wojenny z I Wojny Światowej, na którym pochowano przypuszczalnie ok. 1500 żołnierzy niemieckich (m.in. 72 pułku piechoty Landwehry), austro-węgierskich i rosyjskich, poległych w trakcie działań wojennych w latach 1914 - 1915. Nekropolia składała się ze 194 mogił zbiorowych i pojedynczych, obecnie zatartych znakiem czasu, a na jej terenie prawdopodobnie znajdowała się również kaplica. Na cmentarz dotrzemy z centrum podążając ul. Kozienicką (w stronę Bronowic) następnie prowadzącą pod górę ul. św. Wojciecha i leśną ścieżką wiodącą po prawej stronie budynku dawnego…

W centrum Góry Puławskiej, na rogu ulic Radomskiej i Kozienickiej znajduje się pomnik. Wzniesiony został w 1962 r. lub jak podają inne źródła 1964 r. dla upamiętnienia ofiar zbrodni hitlerowskiej dokonanej 29 października 1942 r. Tego tragicznego dnia, w miejscu, w którym obecnie znajduje się pomnik, powieszono dwudziestu mężczyzn, co  jak powszechnie wiadomo było odwetem Niemców za zlikwidowanie przez oddział Armii Krajowej małżeństwa konfidentów, w nocy 2 października 1942 r. Wśród ofiar egzekucji znalazł się ówczesny proboszcz parafii w Górze Puławskiej – ks. Józef Benedykt Kownacki, który jak wskazują wspomnienia…

W centrum Gołębia na skwerze znajduje się pomnik upamiętniający ofiary I Wojny Światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r.  Został wybudowany w 1930 r.  Widnieje na nim napis „Bohaterom poległym w walkach o niepodległość i ocalenie granic ojczyzny.” Zwężający się ku górze cokół  ma na szczycie orła w koronie, z uszkodzonym w czasie II Wojny Światowej lewym skrzydłem. Pomnik otoczony jest metalowym ogrodzeniem o betonowych słupkach. W 2012 r. staraniem członków Towarzystwa Przyjaciół Gołębia, obelisk przeszedł gruntowną renowację.

Obelisk powstał w 1983 r. jako upamiętnienie 40 rocznicy akcji wysadzenia na stacji kolejowej w Gołębiu niemieckiego pociągu z amunicją. Bataliony Chłopskie w latach 1943-1944 prowadziły w rejonie stacji aktywną walkę o szyny z okupantem niemieckim . Momentem kulminacyjnym był dzień 12 września 1943 r., kiedy to 130 żołnierzy  chłopskiego wojska wzięło udział w skrzętnie przygotowanej akcji. Do detonacji użyto 18 kilogramów materiału wybuchowego. W akcji pod Gołębiem odbito Niemcom 2 lokomotywy i 56 wagonów z amunicją artyleryjską i pociskami rakietowymi. Z związku z tym, że pociąg zawierał bardzo ciężkie…

W centralnej części cmentarza parafialnego w Gołębiu znajduje się mogiła zbiorowa ofiar terroru, zamordowanych przez hitlerowców w czasie pacyfikacji wsi Bałtów w 1943 r. Na pomniku wypisane są nazwiska osób, którym w brutalny sposób odebrano życie. W Bałtowie do 1939 roku działało koło „Wici”(Koło Związku Młodzieży Wiejskiej RP), z którym współpracował Jan Pasiak, jednocześnie kierownik szkoły. W czasie okupacji młodzież skupiała się w szeregach Batalionów Chłopskich, a Jan Pasiak „Wiater” został komendantem obwodu BCh. Mieszkańcy Bałtowa chętnie udzielali pomocy partyzantom oraz zbiegłym z niewoli niemieckiej żołnierzom. Za tę pomoc wieś…

Kto wątpi w Europę, kto stracił wiarę w Europę, ten powinien odwiedzić cmentarze wojenne. Tam można przekonać się, do czego musi doprowadzić brak wspólnej Europy, stawanie jeden przeciwko drugiemu, brak woli do współdziałania, brak umiejętności współdziałania Jean – Claude Juncker Cmentarz żołnierzy niemieckich w Polesiu, poległych w czasie II Wojny Światowej, tworzony był w latach 1996-2000, przez Ludowy Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi (Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V. - więcej informacji na http://www.volksbund.de/pl/volksbund.html). Teren pod jego budowę udostępnił rząd polski, zaś w utrzymaniu cmentarza pomagają młodzi ludzie z całej…

W Leokadiowie przy drodze wiodącej do Smogorzowa znajduje się pomnik wzniesiony w 1964 r. ku czci ofiar zbrodni hitlerowskiej, dokonanej 14 stycznia 1944 r. W dniu 8 stycznia 1944 r członkowie partyzanckiej Gwardii Ludowej z dzielnicy PPR Chotcza - Mszadla pod dowództwem oficera radzieckiego Pawła Iżyckiego „Pawła” przeprowadzili akcję przeciwko kolonistom niemieckim w Leokadiowie, podczas której zginęło 2 osadników, a kilku zostało rannych. Odwet za przeprowadzoną akcję był okrutny. Już dzień później zabito dwóch 16 - letnich chłopców z Leokadiowa Górnego. Niemcy natychmiast przystąpili do aresztowań Polaków z terenu Puław,…

Przemierzając lewobrzeżną część Gminy Puławy w poszukiwaniu znaków przeszłości, warto zatrzymać się na chwilę w miejscowości Sosnów, gdzie w niewielkim zagajniku położonym wśród pól, ok. 150 m na południe od dawnej drogi krajowej nr 12 (Puławy – Radom), znajduje się cmentarz wojenny. Spoczywają na nim żołnierze armii niemieckiej, austro-węgierskiej i rosyjskiej, polegli podczas I Wojny Światowej w walkach o Twierdzę Dęblin. W okresie okupacji niemieckiej nekropolia została otoczona parkanem z kamienia wapiennego i drewna, a na jej terenie ustawiono krzyże. Nie przetrwały one jednak działań frontowych II Wojny Światowej, ulegając…

Przemierzając lewobrzeżną część Gminy Puławy w poszukiwaniu znaków przeszłości, warto zatrzymać się na chwilę w miejscowości Zarzecze, gdzie znajduje się pomnik odsłonięty ku pamięci Romana Nolberka i Stanisława Gębki – nauczycieli szkoły w Zarzeczu, którzy zostali aresztowani i straceni 4 czerwca 1960 r. w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Mauthausen Gusen. Obelisk usytuowany jest na terenie szkolnym, w sąsiedztwie wiaty turystycznej, której lokalizację wskazuje znak ustawiony przy dawnej drodze krajowej nr 12 (Puławy – Radom). Warto więc się tu zatrzymać by połączyć chwilę odpoczynku z refleksją nad wciąż żywą, tragiczną historią naszego…